Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας

ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ

·       

ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ

·          Στην Ελλάδα δεν βρέθηκαν Δεινόσαυροι, γιατί με τα μέχρι τώρα δεδομένα ο Ελλαδικός χώρος καλύπτονταν από θάλασσα κατά το Ιουρασικό – Κρητιδικό.
·          Το κρανίο των πετραλώνων έχει ηλικία 250-300 χιλ. χρ. Βρέθηκε το 1960 στο σπήλαιο Πετραλώνων της Χαλκιδικής. Θεωρείται ως μορφή ενδιάμεση τουHomo Sapiens. Χρονολογήθηκε με τη μέθοδο των αμινοξέων (270.000 – 300.000). Σήμερα φυλάσσεται στο εργαστήριο Παλαιοντολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσ/νίκης. Κρανίο Homo Sapiens : Θέση Απήδημα (Βόρεια Δυρού)
·          Στην Ελλάδα έχουν βρεθεί οι εξής απολιθωμένοι πίθηκοι :
Γένος Ουρανοπίθηκος και άνθρωπος των πετραλώνων ο οποίος πιθανότατα ανήκει στον Αρχαϊκό Homo Sapiens.
-          Μεσοπίθηκος (Πλειόκαινο – Πλειστόκαινο). Πικέρμι, Σάμος
-          Κερκοπίθηκος (Μειόκαινο – Πλειόκαινο). Πύργος Βασιλίσσης, Μενίδι
-          Πίθηκος Makaka : Τεταρτογενές, Αττικό Άλσος. Σήμερα ζεί στο Γιβραλτάρ.
·          Τα γένη Ουρανοπίθηκος και Σιβαπίθηκος έζησαν στην Ελλάδα μεταξύ 12 – 8 εκατ. χρ.
·          Τα μόνα αρτιοδάκτυλα του τεταρτογενούς στην Ελλάδα είναι οι ιπποπόταμοι. Ιπποπόταμοι δεν έχουν βρεθεί στην Πικερμική Πανίδα, η οποία χρονολογείται στο Α. Μειόκαινο.
·          Πρωτεύοντα στην Ελλάδα έχουν βρεθεί στο Πικέρμι, Πύργο Βασιλίσσις, Λεκάνη Αξιού Μειοκαινικής ηλικίας, Τουρκοβούνια και Πετράλωνα Πλειστοκαινικής ηλικίας.
·          Ιπποπόταμοι έχουν βρεθεί στη Κεφαλλονιά και στα Κύθηρα. Στα Κύθηρα δεν ήταν ενδημικοί, αφού η επικοινωνία με την γειτονική ηπειρωτική περιοχή ήταν εύκολη. Ιπποπόταμοι έχουν βρεθεί σε σπήλαια στα Καλάβρυτα και στο σπήλαιο Λιμνών. Οι ιπποπόταμοι εξαφανίστηκαν από την Ελλάδα πριν από 12.000 χρόνια, ενώ στη Κύπρο πριν από 9.000 χρόνια. Η Ursus Spelaeum έζησε κατά το τεταρτογενές και έχει βρεθεί στα σπήλαια Πετραλώνων, Ιωαννίνων, και Καρίτσας.
·          Λιγνιτοφόρες λεκάνες με πλειστοκαινικά απολιθώματα είναι η περιοχή της Μεγαλόπολης και Πτολεμαίδας.
·          Απολιθωμένα πτηνά στην Ελλάδα είναι οι στρουθοκάμηλοι.
·          Ο Μαχαιρόδους έζησε μέχρι το Α. Πλειστόκαινο. Στην Ελλάδα έχει βρεθεί στο Αττικό Άλσος, στην Αιτωλοακαρνανία και στη Κώ (Πλειόκαινο).
·          Στον Αλμυροπόταμο Έχουμε τα ίδια γένη με το Πικέρμι. Οι περιοχές βρίσκονται απέναντι η μία στην άλλη και κάποτε συνδέονταν.   
·          H Πελοπόννησος ήταν μικρότερη στο Πλειόκαινο. Αυτό αποδεικνύεται
από την ύπαρξη διθύρων, αυτής της ηλικίας στη χέρσο και στα βουνά της Πελοποννήσου.
·          Αρτιοδάχτυλα : Τάξη σαρκοφάγων θηλαστικών όπου ανήκουν όλα τα ζώα με άρτιο αριθμό δαχτύλων σε κάθε πόδι

·          Αρκούδα : Σαρκοφάγο της Οικογένειας των Αρκτίδων. Έχουν 40 – 42 δόντια. Φέρουν 5 δάχτυλα σε κάθε πόδι. Ζουν 50 χρόνια περίπου.
·          Το ελάφι είναι αρτιοδάχτυλο μυρηκαστικό της Οικογένειας των Ελαφίδων.
·          Τα κρεόδοντα είναι αρχέγονα σαρκοβόρα που εξαφανίστηκαν κατά το Ηώκαινο. Ήταν ζώα με ογκώδη κοντά άκρα 5 δαχτύλων. Είχαν κρανίο μακρύ χαμηλό. Γομφίους με φυμάτια ή κοφτερούς.
·          Κροσσοπτερύγιοι : Υποκλάση Τελεόστεων ιχθύων. Εμφανίστηκαν στο Α. Σιλούριο. Είχαν μεγάλη εξέλιξη κατά το Δεβόνιο – Λιθανθρακοφόρο. Εξαφανίστηκαν το Α. Κρητιδικό. Σήμερα ζουν τα είδη : Δίπνευστα, Κοιλακανθίδες, ενώ τα Οστεολεπιδωτά εξαφανίστηκαν στα τέλη του Παλαιοζωικού. Για ορισμένα χαρακτηριστικά τους οι Κροσσοπτερύγιοι θεωρούνται πρόγονοι των Αμφιβίων.
·    Αρχαιόπτερυξ είναι γένος πτηνών με αρκετούς χαρακτήρες πτηνών : κρανίο πτηνού, σιαγόνες με δόντια, σκελετό με πλευρές αδύνατες χωρίς πλευρικά άγκιστρα. Η σπονδυλική στήλη καταλήγει σε μακριά ουρά που αποτελείται από 20 περίπου αμφίκοιλους σπονδύλους, που στα πλευρικά τους μέρη φυτρώνουν φτερά. Δεν έχουν αεροφόρα οστά. Η κατασκευή αυτή έχει σαν συνέπεια περιορισμένη ικανότητα πτήσεως. Ηλικία : Α. Ιουρασικό.
·          Το βροντοθήριο είναι γένος της τάξεως των περισσοδάχτυλων ονυχοφόρων. Είναι ζώο με ογκώδες σώμα ύψους 2,5 μ. Το κρανίο φέρει δύο προεξοχές με μορφή κεράτων. Έζησε στη Β. Αμερική και την Ασία κατά το Παλαιογενές. Εξαφανίστηκε το Ολιγόκαινο.
·          Δεινοθήριο : Προβοσκιδοτό θηλαστικό. Ζώο με μεγάλο μέγεθος με σκελετό όμοιο με του ελέφαντα. Είχε 2 κυρτούς χαυλιόδοντες στη κάτω σιαγόνα. Ηλικία : Μειόκαινο – Πλειόκαινο.
·          Διχοβουνίδες : Οικογένεια αρτιοδάχτυλων θηλαστικών. Σώμα μικρών διαστάσεων με 4 δάχτυλα στα πόδια τους Κρανίο σκυφτό , επίμηκες. Πλήρης οδοντοφυΐα στις γνάθους. Οι γομφίοι με 4 φυμάτια και ένα πέμπτο μικρότερο. Ηώκαινο – Ολιγόκαινο.
·          Tο ελάφι είναι αρτιοδάχτυλο μηρυκαστικό της οικογένειας των ελαφίδων. Τα ισχυρά και λεπτά άκρα τους καταλήγουν σε 2 οπλές και σε νύχια ατροφικά που αντιστοιχούν στα πλευρικά δάχτυλα. Τα κέρατα συνήθως είναι μόνο στα αρσενικά. Εμφανίζονται το 6ο – 7ο μήνα της ηλικίας. Η οδοντοφυΐα περιλαμβάνει : 34 δόντια και κάθε ήμισυ σιαγόνος αποτελείται από 1 κυνόδοντα, 3 προγομφίους, 3 γομφίους. Το ήμισυ της κάτω σιαγόνας έχει επιπλέον 3 κοπτήρες. Ζουν σε πεδιάδες, βουνά, ζώνες βαλτώδεις ή ξηρές. Τρέφονται με χόρτα, φύλλα, κλαδιά, καρπούς, μανιτάρια. Τα κέρατά τους έχουν διακλαδώσεις, σε αντίθεση με ταBovidae που δεν έχουν διακλαδώσεις.   Ορισμένα γένη : Cervus elaphus – Ευρώπη
                                                              «       canadensis – B. Αμερική
                                                              «       axis   -   Ινδίες
                                                              «       nippon  -  Ιαπωνία
·          Κοιλακανθίδες είναι οικογένεια τελεόστεων ιχθύων της υπόταξης των Κροσσοπτερύγιων. Εξαφανίστηκαν πριν από 60 εκ. χρόνια. Γένη : Coelacanthus, Wimania, Axelia, Diplurus. Εμφανίστηκαν πριν από 500 εκ. χρόνια (Δεβόνιο). Μεγαλύτερη ανάπτυξη κατά το Τριαδικό. Μοναδικό μέχρι σήμερα είδος της οικογένειας : Latimeria chalumnae, βρέθηκε στην ακτή της Ν. Αφρικής. Πρόκειται για ζωντανό απολίθωμα αφού ζει σήμερα χωρίς να έχουν μεταβληθεί τα χαρακτηριστικά του για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Έχει αλιευθεί στο Αρχιπέλαγος των Κομορών μεταξύ Μαγαδασκάρης και Αφρικάνικης ακτής. Το σώμα του καλύπτεται από μεγάλα λέπια, είναι κοντόχοντρο. Το κεφάλι είναι χοντρό και η οδοντοφυΐα όχι και τόσο ανεπτυγμένη.
·          Οι κοτυλόσαυροι ανήκουν σε τάξη πρωτόγονων χερσαίων ερπετών που έζησαν από το Λιθανθρακοφόρο ως το Τριαδικό. Παρουσιάζουν μερικά γνωρίσματα συγγενή με τα πιο αρχαία Αμφίβια. Γένη : Seymouria (Σε στρώματα Περμίου), DiadectesPareiasaurus.
·          Τα οστρακόδερμα είναι σπονδυλωτά που ανήκουν στην ομάδα των Θωρακισμένων ψαριών. Σώμα ατρακτοειδές επενδυμένο στο εμπρόσθιο μέρος με άκαμπτα πλακίδια που αποτελούσαν ένα είδος θώρακα. Δεν είχαν γνάθους. Διέθεταν ένα μόνο ουραίο πτερύγιο. Έζησαν μαζί με  τα Γιγαντόστρακα από το Σιλούριο ως το Δεβόνιο. Χαρακτηριστικά γένη : Birkenia, Σιλούριο (Σκωτία – Νορβηγία).
·          Στην Ελλάδα  Ρινόκερους συναντάμε στον Πύργο Βασιλίσσης (Μειόκαινο – Τεταρτογενές), και στο Αττικό Άλσος (χάσματα με πλειστοκαινικό ίζημα σε κρητιδικούς ασβεστόλιθους).
            Στον κόσμο Ρινόκερους συναντάμε στη Ν. Αφρική (Diceros bicornis), Αφρική (Ceratotherium simum), Ευρασία – Αμερική  κατά το Ολιγόκαινο – Πλειόκαινο (Aceratherium).    

ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

·          Ο διαχωρισμός των δύο γενών Australopithecus και Paranthropus ίσως υπονοεί μεγαλύτερη διαφορά από ότι υπάρχει στην πραγματικότητα. Είναι απλώς μια επισημοποίηση του διαχωρισμού μεταξύ εύρωστων (robust) και λεπτών (gracilis) Αυστραλοπιθήκων.
·          Κατά το Πλειστόκαινο, περίπου πριν από 1.6 εκατ. χρ. εμφανίζεται ο Homo Erectus (όρθιος). Η πρώτη εμφάνιση του στην Αφρική ακολουθείται από μεταναστευτική εξάπλωση στην Ασία. Επιβίωσε με μικρές σχετικά αλλαγές  για 1 εκατ. χρ. μέχρι την αντικατάσταση του από τον Homo Sapiens, (σοφός). Έχει μέγεθος κρανίου 800 – 1000 κ. εκ. και ύψος 1,70 – 1,80 μ.
·          Με τα δεδομένα που έχουμε μέχρι τώρα, ο άνθρωπος έχει μια στρωματογραφική εξάπλωση περίπου από τα 2 εκ. χρ. μέχρι σήμερα.
·          Οι Νεαντερταλιοι εμφανίζονται στο Α. Πλειστόκαινο της Ευρώπης σαν μια ομοιογενής ανατομικά ομάδα, μάλλον κοντοί, εύρωστοι, με μεγάλη κρανιακή κοιλότητα. Τα τελικά τμήματα των άκρων τους ήταν σχετικά κοντά, πράγμα που ίσως δείχνει ότι ήταν προσαρμοσμένοι στις χαμηλές θερμοκρασίες. Είχαν ηβικά οστά πολύ μακρύτερα των σύγχρονων ανθρώπων (Homo Sapiens), πράγμα που σημαίνει ότι έδιναν ζωή σε απόλυτα μεγαλύτερα βρέφη μετά από κύηση 11 – 12 μηνών. Παρουσιάζουν πολυάριθμους τύπους πέτρινων εργαλείων, χρησιμοποιώντας τη φωτιά για την παρασκευή φαγητού. Οι πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι (Homosapiens sapiens) εμφανίζονται πριν από 40.000 χρόνια. Η προέλευσή τους δεν είναι σαφής. Αναλύσεις αναφέρουν ότι εξελίχθηκε στην Ασία. Διαφέρουν σε όλα τα τμήματα του σώματος από τους αρχαϊκούς. Τα οστά και το μυϊκό σύστημα είναι λιγότερο ογκώδη, το κρανίο τελείως στρογγυλό, ενώ το πρόσωπο επίπεδο. Η χωρητικότητα του κρανίου προς όγκο εγκεφάλου είναι η ίδια, το σχήμα όχι. Το μέγεθος των γομφίων αλλάζει βαθμιαία, ενώ τα ηβικά οστά και οι αναλογίες καρπικών – μετακαρπικών ταχύτατα. Εμφανίζονται νέα εργαλεία και για πρώτη φορά το συστηματικό κυνήγι ζώων. Απολιθώματα Ηοmo στην Ελλάδα έχουμε στην κοιλάδα του Αξιού.
·          Τα κρανίο Piltdown θεωρείται σήμερα σαν πλαστογράφηση της επιστήμης, τότε όμως το θεωρούσαν πραγματικό. Το κρανίο Piltdown ή Eoanthropusdawsoni παρουσιάσθηκε σαν απολιθωμένο εύρημα στη Βασιλική Γεωλογική Εταιρεία από τον CDawson το 1912. Η ηλικία που δόθηκε στο κρανίο ήταν Κ. Πλειστόκαινο. Τα χαρακτηριστικά του, απίθανα για τον σημερινό μελετητή, θεωρήθηκαν τότε σαν σωστά. Η κρανιακή κοιλότητα των 1450 κ.ε. και η κάτω σιαγόνα με τα δόντια, όμοια προς τα ανθρωποειδή. Με τις υφιστάμενες θεωρίες περί ανθρώπινης εξέλιξης. Το κρανίο αναγνωρίσθηκε σαν ένα μέλος της εξελικτικής αλυσίδας του ανθρώπου μέχρι το 1953 οπότε και ανακαλύφθηκε η πλαστογράφηση.
·          Ο AAfarensis έχει βρεθεί στην Αιθιοπία, έχει ηλικία 5 έως 3 περίπου εκ. χρ., βάρος 25 – 50 κιλά και κρανιακή κοιλότητα 400 κ. εκ.
            Ο A Africanus έχει βρεθεί στην Ν. Αφρική, έχει ηλικία 3 – 2,5 εκ. χρ., βάρος 25 – 50 κιλά και κρανιακή κοιλότητα 450 κ. εκ.
            Ο Paranthropus robustus έχει βρεθεί στην Ν. Αφρική,  έχει ηλικία 1,75 – 1,5 εκ. χρ. , είναι μεγαλύτερος από τον Α Αfricanus και έχει μέγεθος εγκεφάλου 500 κ. εκ. Το βάρος του σώματος του είναι περίπου 45 κιλά. (Χρονολογία πρώτης αναφοράς 1938).
            O Homo Habilis έχει βρεθεί στην Τανζανία, έχει ηλικία λίγο πριν και λίγο μετά τα 2 εκ. χρ., βάρος 40 – 50 κιλά και μέγεθος κρανίου 650 – 800 κ.εκ.
·          Το είδος Australopithecus Afarensis έζησε από 5 εκ. χρ. έως 3 εκ. χρ. Γενικά, παρουσιάζει έναν υψηλό φυλογενετικό διμορφισμό, βάρος σώματος 25 έως 50 κιλά, κρανιακή κοιλότητα 400 κ.εκ. και σκελετικά στοιχεία της οδοντοστοιχίας που μοιάζουν με αυτούς του Pan. Οι κυνόδοντες παρουσιάζουν διμορφισμό μεταξύ των γενών, αλλά μόνο σε μέγεθος και όχι σε μορφολογία, όπως συμβαίνει στα Ανθρωποειδή, και μοιάζουν με κοπτήρες. Οι προγόμφιοι είναι μεγαλύτεροι τουPan. Έχει βρεθεί στην Αιθιοπία, Χανταρ, Όμο, Λέτολι (Χρονολογία αναφοράς 1978).
·          Η ηλικία του είδους Australopithecus Africanus είναι 3 – 2,5 εκ. χρόνια. Μοιάζει πολύ με τον Α. Afarensis με εξαίρεση την κρανιακή κάψα (450 κ.εκ.). Τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως βάρος και μορφολογία συμφωνούν τόσο, ώστε οι διαφορές τους να μην είναι μεγαλύτερες από τις διαφορές που παρατηρούνται σήμερα μεταξύ των ειδών Pan troglodytes και Pan paniscus (Χρονολογία αναφοράς 1925).
·          Συστηματική του Ανθρώπου : Σπονδυλωτά – Θηλαστικά – Πρωτεύοντα
            Υπόταξη :                   Catarrhini
            Υπεροικογένεια :      Cercopithecoidea
            Οικογένεια :               Hominoidae
            Υποοικογένεια :        Homininae
            Γένος :                        Homo
·          Tο γένος Proconsul θεωρείται, αν όχι ο άμεσος πρόγονος των Ανθρωποειδών, τουλάχιστον πολύ όμοιος αυτού του προγόνου.
·          Οι πρώτοι γνήσιοι Ανθρωπίδες προέρχονται από την Αφρική.
·          Δεν υπάρχει καμία σχέση των Αυστραλοπιθήκων με την Αυστραλία. Το όνομα τους προέρχεται από το λατινικό australis = νότος και πίθηκος. Δηλαδή Αυστραλοπίθηκος = πίθηκος του νότου.
·          Αυστραλοπίθηκοι έχουν βρεθεί σε 2 γεωγραφικές περιοχές : στη Ν. Αφρική, κυρίως σε σπήλαια και στην Ανατολική και ΒΑ Αφρική σε ηφαιστειογενή πετρώματα. (Hominidae = Aνθρωπίδες).
·          Ο πρώτος Αυστραλοπίθηκος που βρέθηκε ήταν ένα κρανίο παιδιού από το Taung της Ν. Αφρικής και η περιγραφή του έγινε από τον RDart το 1925 και ανήκει στο είδος Australopithecus africanus.
·          Από την μελέτη των απολιθωμάτων παρατηρούμε ότι όσο εξελισσόταν ο άνθρωπος είχαμε μια προοδευτική αύξηση του βάρους και του μεγέθους του εγκεφάλου. Άλλα χαρακτηριστικά, όπως το ύψος δεν παρουσιάζουν μια κανονική μεταβολή, αλλά κυμαίνονται. Μεταβολές παρατηρούνται και στις αναλογίες καρπικών – μετακαρπικών και ταρσικών – μεταταρσικών, καθώς και στο μέγεθος των ηβικών οστών της λεκάνης.
·          Το παλαιότερο απολίθωμα Πρωτεύοντος έχει βρεθεί στη Ν.Αμερική και είναι ηλικίας Α. Ολιγόκαινο (26 εκαττ. Χρ.). Ανήκει στο γένος Branisella. Βασικά γνωρίσματα :
-          Σκελετός μη εξειδικευμένος
-          Ευκινησία στις φάλαγγες
-          Νύχια, αντί για αρπαχτικά νύχια και ευαίσθητα σημεία στα δάχτυλα.
-          Γενικευμένη οδοντοστοιχία
-          Μεγάλος εγκέφαλος Πελματοβάμονα : έχουν πεπλατυσμένα νύχια, περπατάνε με πέλμα.
-          Η καταγωγή τους αναζητείται στο Α. Κρητιδικό
-          Υπάρχουν 122 γένη
Την πρώτη υπόταξη την βρίσκουμε στην Μογγολία, Σουμάτρα, Βόρνεο. Παρουσιάζουν πλήρη οδοντικό τύπο. Στη δεύτερη υπόταξη υπάρχει πληθώρα γενών.    

ΠΑΝΙΔΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΓΕΝΙΚΑ

·          Τυρρήνια στρώματα στην Ελλάδα έχουν βρεθεί στην Περαχώρα, στον Ισθμό, στις Στροφάδες, στην Κάρπαθο, στην Κω, και στην Νότια και Δυτική Κρήτη.
·          Η Πελοπόννησος ήταν μικρότερη στο Πλειόκαινο. Αυτό αποδεικνύεται από την ύπαρξη δίθυρων, αυτής της ηλικίας στη χέρσο και στα βουνά της Πελοποννήσου.
·          Στην Ελλάδα έχουν βρεθεί τα εξής απολιθωμένα είδη Αλόγων
-          Hipparion crassum
-          Hipparion primigenium
-          Eqvus caballus
-          Eqvus assinus hydructinus
·          Hipparion βρίσκουμε στο Μειόκαινο στις θέσεις : Λεκάνη Αξιού, Σέρρες, Θεσσαλία, Τανάγρα, Χαλκούτσι, Πικέρμι, Μενίδι, Ν. Σμύρνη, Μαραθώνας, Αργολίδα, Σάμος, Εύβοια, Αλόννησος, Κρήτη.
            Hipparion στο Πλειόκαινο βρίσκουμε στη : Ρόδο, Πτολεμαίδα.  Τα δόντια ενός Ιππαρίου έχουν ηλικία Νεογενές. Το Eqvus είναι χαρακτηριστικό είδος του Τετερτογενούς. Σήμερα έχουμε το είδος Eqvus cabalus. Στη Σκύρο υπάρχουν Poney. (ενδημικό είδος Αλόγου)
·          Το Δεινοθήριο στην Ελλάδα έχει βρεθεί στο Πικέρμι Αττικής, Σάμο, Χίο, Αλμυροπόταμο και στη Μακεδονία, με τα είδη : DGiganteum (Πικέρμι), D.Bavaricum (Σάμος), DThracience (Αφρική : Κ. Μειόκαινο – Πλειόκαινο).
·          Το Μοιροθήριο δεν έχει βρεθεί στην Ελλάδα.
·          Οι Ελέφαντες του Τεταρτογενούς στην Ελλάδα είναι : Archidiskodon merdionalisMammontheus trongotheriiMammontheus primigeniusPalaeoloxodonantiqus.
·          Tα Μαμούθ στην Ελλάδα έχουν βρεθεί στην Μεγαλόπολη, Θεσσαλία, κοντά στις εκβολές του Πηνειού, Πολύλακκο Κοζάνης, χωριό Σωτήρας στο Αμύνταιο, Τενάγη Φιλίππων κ.α
·          Οι ελέφαντες εμφανίζονται στην Ελλάδα πριν από 45.000 χρόνια (σπήλαιο Χαρκαδιό Τήλου).
·          Προβοσκιδωτά στην Ελλάδα έχουμε σε πληθώρα θέσεων, όπως στη Χίο, Ψαρά, Νομός Χανίων, Πικέρμι, Πύργος Βασιλίσσης, Σάμος, Αλμυροπόταμος, Βαθύλακκος Θεσσαλονίκης, Κοιλάδα Αξιού, Κεντρική Μακεδονία, Κοζάνη, Λεκάνη Γρεβενών, Τσοτύλιο, Πύλος, Σπάρτη, Θήβα, Κω, Ικαρία, Μεγαλόπολη, Αιδηψό, Λίμνη Ευβοίας, Εκβολές Πηνειού, Λάρισα, Πτολεμαίδα, Σέρρες, Πολύλακκο Κοζάνης, Ιωάννινα, Τενάγη Φιλλίπων, Ίμβρο, Κύθηρα, Σπήλαια Κρήτης και στα νησιά Τήλος, Ρόδος, Νάξος, Δήλος, Μήλος, Σέριφος.
·          Είδη προβοσκιδωτών στην Ελλάδα : MastodosMamuth Choerolophodon ChioticusDeinotheriumAnancusPalaeoloxodonArchidiscodon (Ψυχρές περιοχές Πλειστοκαίνου – Σπάρτη), Sirenia (Μέσο Ηώκαινο – σήμερα) Ζουν στην Θάλασσα. 


·          Πανίδα Κρήτης : Θηλαστικά από το Μειόκαινο (Βαλέσιο) και αφθονούν τα Τεταρτογενή. Αυτά περιλαμβάνουν Ελέφαντες, Ιπποπόταμους, Ελάφια, Ενδημικά Θηλαστικά που έχουν υποστεί γιγαντισμό και απολιθωμένα πτηνά. Ελέφαντες έχουμε στα Χανιά, Μήλατο, Οροπέδιο Καθαρού. Ελάφια βρίσκονται σε πολλές θέσεις κατά μήκος της Βορείου Κρήτης και αφθονούν στο Ρέθυμνο. Ιπποπόταμους έχουμε μόνο 1 είδος και Ελέφαντες 2 είδη. Στην Κρήτη έχουμε μεγαλόσωμες μορφές μικροθηλαστικών (έντομα,ποντίκια). Όλα τα ευρήματα έχουν βρευεί σε σπηλαιοιζήματα εκτός από το οροπέδιο του Καθαρού. Υπάρχουν περισσότερες από 60 θέσεις. Οι νάνοιπποπόταμοι έχουν χρονολογηθεί στα 12.500 χρόνια.
·          Πανίδα Ρόδου : Μειοκαινικά θηλαστικά, Πλειοκαινικά και ενδημικά θηλαστικά σε σπήλαια, Νάνοελέφαντες στο Λαδικό, Ελάφια κ.τ.λ.
·          Πανίδα Τήλου : Ελέφαντες, Ελάφια
·          Πανίδα Κω : Πλούσια πανίδα σε σαρκοφάγα
·          Πανίδα Ψαρών : Δεινοθήρια
·          Πανίδα Νάξου : Νάνοελέφαντες
·          Πανίδα Χίου :Μαστόδοντα
·          Πανίδα Σάμου : Πικερμική Πανίδα. Τα απολιθώματα είναι γνωστά από την Αρχαιότητα.
·          Πανίδα Ευβοίας : Πικερμική Πανίδα. Πικερμικά στην Εύβοια έχουν βρεθεί στις θέσεις Κερασιά, Ροβιές, Αγ. Άννα, Προκόπι, Αχλάδι και Αλμυροπόταμος, ο οποίος βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το Πικέρμι. Ιππάρια, Μαχαιρόδοντες, Ύαινες, Ικτηθήρια, Καμηλοπαρδάλεις, Βοοειδή.
·          Πανίδα Κυθήρων : Ελέφαντες με κανονικές διαστάσεις (κοντά στη ξηρά)
·          Πανίδα Ιονίου : Ελάχιστες ενδείξεις (Κέρκυρα, Κεφαλλονιά)
·          Kατά τον Μεσοζωικό αιώνα (230 – 65 εκ. χρόνια) η Ελλάδα βρισκόταν κάτω από τη Θάλασσα.
·          Απολιθωμένα ερπετά Ελλάδας : Χελώνες
            Απολιθωμένα πτηνά Ελλάδας : Στρουθοκάμηλος, ενδημικά, κουκουβάγιες
·          Τα ελάφια έζησαν στην Ελλάδα στη Τήλο κυρίως πριν από 140.000 χρόνια.
·          Τυρρήνιο : Θερμή μεσοπαγετώδης περίοδος Πλειστοκαίνου.
·          Βιοδηλωτικά ίχνη : Αυγά, κοπρόλιθοι, γαστρόλιθοι.
·          Κάμβριο : Πουθενά στην Ελλάδα
·          Ορδοβίσιο : Fenestella cornicolaOrthis noctilio – Kως, εντός μαύρων ασβεστόλιθων στην νότια κλιτύ του ψηλότερου όρους του νησιού.
·          Σιλούριο : Μαύροι Σχιστόλιθοι στη Κω, Πυριτικοί σχιστόλιθοι στη Χίο σε 2 θέσεις. Έχουν βρεθεί Κωνόδοντα, Τριλοβίτες, Γραπτόλιθοι.
·          Δεβόνιο : Favosites cristalus, Striatopora vermicularis, Acervularia pentagona, Stringocephalus sp. Rhynchonella sp. – Βορειοδυτική Χίος εντός Σχιστόλιθων και Ασβεστόλιθων.
·          Λιθανθρακοφόρο : Endothyra mosquensisArchaediscusFusulina cylindricaFusulina alpina – Aανατολική Στερεά Ελλάδα, Αταλάντη, Κεντρική Εύβοια, Πάρνηθα, Χίος, Λακωνία.
            Τομή Πάρνηθας : Κάτω κρ/στώδη, μετά Μ-Α Λιθανθρακοφόρο. Επάνω Κ-Μ Τριαδικό. Pericleites Attticuso παλαιότερος αμμωνίτης της Ελλάδας που βρέθηκε στη Πάρνηθα.
·          Πέρμιο : Mizzia velebitanaStaffelaAgathaminaHemigordiopsis renziValvulinellaEndothyraNeoschwagerina margaritataPlacopsilinaTrochamina,GlomospiraSchwagerinaFusulinella – Πάρνηθα, Όρθρυς, Κνημίς, Αταλάντη, Βόρεια και Κεντρική Εύβοια, Σαλαμίνα, Ύδρα, Λακωνία, Κρήτη.
·          Κ. Τριαδικό : Anoplofora fassaensisMyophoria praorbieularisHolopella gracilior – Δυτική Πάρνηθα, Ύδρα, Α. Αργολίδα, Χίος
·          Μ Τριαδικό : DiploporaeDiplopora, Αμμωνίτες – Ναύπλιο, Ύδρα, Αμοργός, Πίνδος κ.λ.π.
·          Α. Τριαδικό : Myophoria watheleyaeGytoporellaeMegalodonHalobiaeCarditaGyroporella vesiculifera – Δυτική Ελλάδα (ασβεστόλιθοι φουσταπήδημα και τα κατώτερα τμήματα του Παντοκράτορα.
·          Κ. Ιουρασικό : Αμμωνίτες (Pleuroceras spinatumAmaltheus marga), Palaeodacycladus mediterraneusThaumatoporella parvovesiculifera – Ήπειρος , Κέρκυρα, Ανώτερα στρώματα Παντοκράτορα.
·          Μ Ιουρασικό : Ποσειδωνίες – Δυτική Ελλάδα σε ερυθρούς αμμωνιτοφόρους ασβεστόλιθους και σε σκοτεινόχροους πυριτικούς σχιστόλιθους.
·          Α. Ιουρασικό : Cladocoropsis mirabilisClypeina jurassicaKurnubia jurassicaTrochollinaAptychusPhyllocerasLytocerasEχινίδες – Ανατολική Πίνδος, Κρήτη, Δυτική Ελλάδα (κατώτερα στρώματα της σειράς Βίγλας)
·          Κρητιδικό :
                        - K. Kκρητιδικό : Rotalipora apenninica, Planomalina, Heinella robert, Thalmanicella, Tintinopsella longa, Calpionellopsis thalmani, Calpionella alpina, Calpionella eliptica, Stoiniosphaera, Orbitolina conica, Conicospillina basilien, Banicella liregula, Praccaprina P. , Diceras, Valetia, Cuneolina, Textulariella, Nerinca, Trocholina, Acicularia.
                        -  Κενομάνιο – Τουρώνιο : Globotruncana lapparenti coronata, Globotruncana lapparenti tricarinata, Globotruncana lapparenti angusticarinata, Praeglobotruncana stephani turbinata, Hippurites, Rudistea.
                        - A. Κρητιδικό : Globotruncana sturti stuartiformis, Lepidorbitoides, Globotruncana arca, Globorotalia, Globigerina cretacea, Oligostegina, Orbitoides medius.
            Το Κρητιδικό παρουσιάζει ευρύτατη εξάπλωση κατά περιοχές σε όλη την έκταση της Ελλάδας. Στα δυτικά της Πίνδου αναπτύσσονται απολιθωματοφόροι ασβεστόλιθοι όλων των βαθμίδων. Επίσης στη περιοχή της Στερεάς Ελλάδας, τη Ροδόπη και τη ζώνη του Αξιού συναντάται το Κ. Κρητιδικό ενώ το Α. Κρητιδικό εξαπλώνεται σχεδόν παντού.
·          Παλαιόκαινο : ΜicrocodiumGlobigerinaGloborotaliaDiscocyclina, Glomalveolina primaeva – Δυτικά της Πίνδου ευρέως και μερικώς σε περιοχές φλύσχη.
·          Ηώκαινο : Νουμουλίτες, FabianaChampaninaAsterodiscusActinocyclinaDiscocyclinaPellatispiraAssilina exponensLithothamniumHeterostegina– Σε ασβεστόλιθους Δ. Ελλάδας, σε περιοχές φλύσχη και στη Μόλασσα της Ροδόπης.
·          Ολιγόκαινο : LepidocyclinaMegatylotus crasstiConus ineditusAlectryonia apenninicaJarbatia albanicaAmpullina – Aσβεστόλιθοι Α. Ελλάδας , περιοχές φλύσχη, Μόλασσα Υπεραιγαίας αύλακας.

·          Μειόκαινο : Θηλαστικά, Miogypsinoides complanatusSpiroclypeusGloboquadrina dehiscensGlobigerina venezuelanaGlobigerina tripartitaPorites,Favia pentalofonensisClypeaster melitensisHabellipecten bassanensis – Χερσαία ιζήματα : Πικέρμι, Γρεβενά. Θαλάσσια ιζήματα :Ασβεστόλιθοι Α. Ελλάδας, Ιονίων νήσων. Θαλάσσια και υφάλμυρα : Μόλασσα Υπεργαίας Αύλακας. Λιμναία : Αλιβέρι, Κύμη.
·          Πλειόκαινο : UnioPlanorbisNeritinaViviparaMelanopsisValvataBithinia – Λιγνιτοφόρες λεκάνες Πτολεμαίδας, Φλώρινας, Σερρών, Παγγαίου, Αττικής, Κρήτης.
·          Πλειστόκαινο ή Διλούβιο : Strobus buboniusNaticaElephas – Χερσαία ιζήματα σε πολλές περιοχές. Λιμναία ιζήματα σε λιγνιτοφόρες λεκάνες Μεγαλούπολης.
·          Ολόκαινο ή Αλλούβιο : Πρόσφατες χερσαίες αποθέσεις σχεδόν σε όλη την Ελλάδα.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΙΠΠΟΥ. ΓΕΝΙΚΑ

·          Στο Κ. Ηώκαινο η Β. Αφρική συνδεόταν με τη Δ. Ευρώπη μέσω της Γροιλανδίας. Η πανίδα των δύο περιοχών παρουσιάζει πολλές ομοιότητες. ΤοHyracotherium είναι γνωστό και στις δύο περιοχές. Κατά το Α. Ηώκαινο – Κ. Ολιγόκαινο η Δ.Ευρώπη είναι ακόμα χωρισμένη από την Ασία (με την TurgaiΘάλασσα), αλλά και από την Β. Αμερική. Στη Δ. Ευρώπη βρίσκεται μια πανίδα που περιορίζεται σ’ αυτήν τη περιοχή και εξελίσσονται σε αυτή διάφορα γένη τωνEquidae. Στη Β. Αμερική βρίσκεται μόνο ο Mesohippus.
            Στο Κ. Μειόκαινο η παλαιογεωγραφία των ηπείρων δεν διαφέρει πλέον σημαντικά από την σημερινή. Ο δασόβιος τύπος Anchitherium μεταναστεύει από την Β. Αμερική στην Ευρασία δια της Βεριγγείου οδού, από την οποία όμως δεν μπόρεσαν να διέλθουν όλοι οι ίπποι, όπως ο Merychippus.
            Kατά το Α. Μειόκαινο το Hipparion μεταναστεύει και αυτό στην Ευρασία, ενώ αποτελεί και τον πρώτο αντιπρόσωπο των Ιππίδων στην Αφρική.
            Στο Πλειστόκαινο το γένος Eqvus φτάνει στον παλαιό κόσμο δια της Βεριγγείου οδού από την Β. Αμερική. Από την γενέτειρά του εξαφανίζεται πριν από 8.000 χρόνια περίπου. Το γένος Eqvus μεταφέρεται και πάλι στην γενέτειρά του το 1492 από τον Χριστόφορο Κολόμβο.
·          Οι κυριότερες εξελικτικές τάσεις στα άλογα είναι η μείωση του αριθμού των δακτύλων, τα οποία από τρία γίνονται ένα, η μετατροπή του τύπου των δοντιών από βραχυδοντικό σε ύψοδοντικό και η αύξηση του ύψους.
·          Τα άλογα από δασόβια που ήταν, έγιναν ζώα που ζουν σε ανοιχτές πεδιάδες. Αυτό το γεγονός είχε αντίκτυπο αφενός μεν στην τροφή, άρα και στον τύπο δοντιών των αλόγων, αφετέρου δε στο σχήμα των μυών των ποδιών και στην κίνηση που κάνουν οι συγκεκριμένοι μύες.
·          Μέγεθος : μικρό στο Ηώκαινο μεγάλο σήμερα
            Αριθμός Δαχτύλων : 3 στο Ηώκαινο, ένα σήμερα
            Επιφάνειες Αρθρώσεων : Κινούνται εμπρός – πίσω στο Ηώκαινο (δάσος), μπροστά σήμερα (κάμπος).
            Δόντια : Μικρά χαμηλά στο Ηώκαινο , Υψηλά σήμερα. Αυτό οφείλεται στο ότι αλλάζει η διατροφή τους, αυξάνονται οι κάμποι και οι πεδιάδες (Μειόκαινο).
            Το οδοντικό σύστημα είναι : 3i, 1c, 3pm, 3m Λείπει ένας προγόμφιος.
·          Από την πρώτη εμφάνιση του αλόγου μέχρι σήμερα έχουν περάσει περίπου 54 εκ. χρόνια. (Hyracotherium – K. Ηώκαινο – Σήμερα).
·          Το άλογο πρωτοεμφανίστηκε στην Β. Αμερική
·          Το άλογο εξαφανίστηκε από την Αμερική πριν από 8.000 χρόνια.
·          Στα δασόβια άλογα ανήκουν τα γένη HyracotheriumMesihippusHypohippus.
·          Oι αντιπρόσωποι των Equidae είναι οι παρακάτω : Hyracotherium, Plagiolophus, Mesohippus, Parhippus, Merychippus, Anchitherium, Hyphippus, Hipparion, Pliohippus, Nannipus, Eqvus.
·          H εξέλιξη των Ίππων γίνεται κυρίως στην Αμερική. Υπάρχουν 4 μεταναστευτικές τάσεις προς την Ευρώπη.
·          Πανίδα Hipparion στην Ελλάδα : Πικέρμι, Κρήτη, Αγίους Αναργύρους, Ρόδος, Αττικό Άλσος, Εύβοια.
·          Στο Πικέρμι τα Ιππάρια στο πάνω μέρος του δοντιού, στην πάνω μεριά έχουμε κυκλάκι κλειστό (Πρωτοκώνος) συνεχές. Ενώ στα Άλογα το κυκλάκι είναι ανοιχτό προς το κέντρο του δοντιού.
·          Τα ιππάρια πέρασαν πριν 12 εκ. χρόνια από την Αμερική στην Ευρασία ταχύτατα. Στην Ελλάδα εμφανίζονται το Νεογενές. Τα άλογα εμφανίζονται στην Ελλάδα το Τερτατογενές.
·          Στα ιππάρια βραχυδοντικοί τύποι είναι : HyracotheriumMesohippusHypohippus, Υψοδοντικοί τύποι : ParahippusMerychippusEquus.
·          Στην Ελλάδα σήμερα ζούνε τα εξής μέλη της οικογένειας των Ιππίδων : Equus caballusEquus hemionusEquus asinus καθώς και μικρόσωμα άλογα (poney) στη Σκύρο και τη Ρόδο.
·          Άφιξη ιππαρίων στην Ελλάδα πριν 12,5 εκ. χρόνια (Βαλλέσιο)
·          Το άλογο είναι περισσοδάχτυλο θηλαστικό  της Οικογένειας των Ιππίδων. Έχει 3 συμπιεσμένους κοπτήρες, 1 κυνόδοντα, 3 προγομφίους, 3 γομφίους. Το άλογο εμφανίστηκε πριν 60 εκ. χρόνια στις αρχές του Τριτογενούς. Η εξέλιξη του αλόγου εμφανίζεται στα δόντια, δάχτυλα, μέγεθος. Τα δόντια γίνονται σταδιακά πιο χοντρά. Η μασητική επιφάνεια πλουτίζεται με πτυχώσεις αδαμαντίνης. Έτσι από παμφάγο γίνεται χορτοφάγο. Τα δάχτυλα μειώνονται από 5 σε 3 και τελικά σε 1. Τα άκρα σταδιακά επιμηκύνονται.
Εξέλιξη Ίππων : Ηώιππος Ηωκαίνου (4 δάχτυλα εμπρός, 5 δάχτυλα πίσω,       
                                                                        Μέγεθος αλεπούς)
                             Ορόιππος (Μ. Ηώκαινο)
                             Επίιππος (Α. Ηώκαινο)
                             Μεσόιππος (Κ.-Μ. Ολιγόκαινο) Αύξηση αναστήματος
                             Μειόιππος ( Α. Ολιγόκαινο) Μεγάλη αύξηση αναστήματος
                             Παράιππος (Κ. Μειόκαινο) Οστείνη μέσα στις πτυχώσεις της
                                                                                    Ααδαμαντίνης
                             Μερύιππος (Μ. Μειόκαινο)
                             Πλειόιππος (Κ. Πλειόκαινο)
                             Ίππος Πλειοκαίνου
Κατά τη διάρκεια του Α. Πλειστοκαίνου τα άλογα εξαφανίζονται από την Αμερική. Πλάγιος κλάδος των Ιππίδων είναι το Ιππάριο. Εξαφανίζεται από Ευρώπη το Κ. Πλειόκαινο.


ΠΡΟΒΟΣΚΙΔΩΤΑ. ΓΕΝΙΚΑ


·          Τα προβοσκιδωτά έλαβαν τη μεγαλύτερη εξάπλωση τους στο Πλειστόκαινο. Εμφανίστηκαν στην Αφρική. Τα προβοσκιδωτά ανήκουν στην Συνομοταξία σπονδυλωτά, στην Ομοταξία θηλαστικά, στην Τάξη προβοσκιδωτά όπου και χωρίζονται στις υποτάξεις :
            Μαστοδοντοειδή (Mastodontoidea) : TrilophodontidaeMastodontidaePentalophodontidae
             Μηροθηριοειδή (Moeritherioidea)
             Δηνοθηριοειδή (Deinotherioidea)
             Ελεφαντοειδή (Elephantoidea) : Stegodontidae, Elephantidae
·          O οδοντικός τύπος του Moerotherium είναι : 3/2i, 1/0c, 3/3pm, 3/3m
            O oδοντικός τύπος του Δεινοθήριου είναι : 0/1i, 0/0c, 2/2pm, 3/3m
            Ο οδοντικός τύπος των Μαστόδοντων είναι : 1-0i, 0c, 0-3/0-2pm, 3m
            Ο οδοντικός τύπος των Ελεφαντοειδών είναι : 1i, 0c,3m(0i, 0c,3m) ή
            1i, 0c, 2pm, 3m (0i, 0c, 2pm, 3m)
Οι πρώτοι τραπεζίτες των ελεφάντων έχουν 4 ελάσματα, οι δεύτεροι 6, οι τρίτοι 8, οι τέταρτοι 12, οι πέμπτοι 16 και οι τελευταίοι 24 ελάσματα.
·          Mαστόδοντο : 1 δόντι με κυκλάκια = Μειόκαινο – Πλειόκαινο
            Δεινοθήριο : 1 δόντι διπλό = Μειόκαινο – Πλειόκαινο
            Ελέφαντας : Κάθετα ελάσματα = Πλειστόκαινο – Σήμερα
            Χαυλιόδοντες = οι πάνω κοπτήρες
            Νησιά Αιγαίου Νάνες μορφές : Ιπποπόταμοι, Ελέφαντες, Ελάφια
            Τήλος : Νάνοι Ελέφαντες 50.000 πριν από σήμερα μέχρι 3.500. Είχαν ύψος 1 – 1,5 μ.
·          Δεινοθήρια : Σάμος , Χίος , Ψαρά
·          Μαμούθ έζησαν στην Ελλάδα στη Μεγαλόπολη.
·          Οι Ελέφαντες της Κρήτης ήταν μεγαλύτεροι από αυτούς της Τήλου, αλλά μικρότεροι από αυτούς της Ηπειρωτικής Ελλάδας.
·          Οι Ελέφαντες πρωτοπαρουσιάστηκαν στο Ηώκαινο στην Αίγυπτο.
·          Ελέφαντες δεν εμφανίστηκαν ποτέ σε Αλάσκα και Αυστραλία.
·          Ο νάνος Ελέφαντας δεν είχε μεγάλες κυψελίδες στο κεφάλι, γι’αυτό δεν ήταν καλός κολυμβητής.
·          Το Μαμούθ είναι ψυχρόαιμος τύπος με 28 ελάσματα- δόντια.
·          Μαστόδοντα Ελλάδας : Σε Κρήτη, Ρόδο, Σάμο, Χίο
·          Το χαλικοθήριο ήταν δασόβιος τύπος προβοσκιδωτού (περισσοδάχτυλο).
·          Ο Ελέφαντας έχει γομφίους με ελάσματα – 8 δόντια και στις 2 γνάθους.
·          Στο Α. Πλειστόκαινο τα Μαμούθ έφεραν  δόντια με πολλά ελάσματα και μικρό πάχος αδαμαντίνης.
·          Στην Ελλάδα Ελέφαντες είχαμε στη λεκάνη Μεγαλόπολης, Πτολεμαίδας, Αλφειό, Πηνειό, Σπήλαια νησιών, Ακτή Ρεθύμνου. Εξαφανίζονται από την Ευρώπη πριν 4.000 – 3500 χρόνια και εμφανίζεται πριν 40.000 χρόνια.
·          Ο Αφρικάνικος Ελέφαντας φέρει κοίλη ράχη και χαυλιόδοντες έχουν και τα αρσενικά και τα θηληκά.
            Ο ινδικός Ελέφαντας έχει ογκώδης ράχη και χαυλιόδοντες φέρουν μόνο τα αρσενικά.
·          Ορισμένα γένη προβοσκιδωτών : Curieronius (Πλειστόκαινο)
                                                Zygolophodon (Μ. Μειόκαινο – Κ. Πλειστόκαινο)
                                                Mastodonton ( Πλειόκαινο – Πλειστόκαινο)
                                                Tetralophodos ( Κ. Πλειόκαινο – Κ. Πλειστόκαινο)
                                                Platybelados ( Α. Μειόκαινο )
                                                Anancus ( Α. Μειόκαινο – Πλειστόκαινο)
            Deinotherium giganteum, D. Gigantisimium, D. Bavaricum, D. levius
·          Στον Ελέφαντα χαυλιόδοντες είναι οι άνω κοπτήρες. Λείπουν οι κάτω κοπτήρες και οι κυνόδοντες ενώ οι γομφίοι είναι πολύ ανεπτυγμένοι. Έχει μικρό εγκέφαλο και πάρα το μεγάλο μέγεθος του κεφαλιού είναι ελαφρύ λόγω της ύπαρξης ελικώσεων. Έτσι εξηγείται η μνήμη και ευφυΐα του. Τα δάχτυλα είναι 4 ή 5 στα μπροστινά πόδια και 3 ή 4 στα πίσω. Πλαγιοβαδισμός. Τρέφεται με χόρτα. Ζει από 80 – 120 χρόνια. Υπάρχουν 2 είδη Ελεφάντων : Ο Αφρικάνικος και ο Ασιατικός.
            Ο Αφρικάνικος (Loxodonta africana) έχει κυρτό μέτωπο και τεράστια ακουστικά πτερύγια. Ζυγίζει 4 – 6 τόνους. Ύψος 2,80 – 3,30. Η προβοσκίδα καταλήγει σε 2 αποφύσεις.
            Ο Ασιατικός είναι πιο μικρός από τον Αφρικάνικο. Ζυγίζει 3 – 4 τόνους. Δεν υπερβαίνει τα 3 μ. ύψος. Έχει κοίλο μέτωπο με δύο εξογκώματα, μικρά ακουστικά πτερύγια. Η προβοσκίδα καταλήγει σε μία απόφυση.
·          Archidiskodon meridionalis : Στρώματα Πλειστοκαινικής ηλικίας στη Μεγαλόπολη, Αιδηψό, Λίμνη Εύβοιας, Εκβολές Πηνειού, Πτολεμαίδα, Νεάπολη, Πολύλακκο Κοζάνης, Ιωάννινα, Τσοτύλιο, Τενάγη Φιλλίπων, Ίμβρο, Αντιμάχεια (Κω)
            Mammontheus Elephas primegenius : Μεγαλόπολη, Θεσσαλία, Εκβολές Πηνειού.
            Mammontheus Elephas trongotherii : Πολύλακκος Κοζάνης, Αμύνταιο, Τενάγη Φιλίππων.
            Palaeoloxodon Elephas antiquus : Πλειστοκαινικά στρώματα Μεγαλόπολης, Αλατίνη, Τρίλοφο, Επανωμή, Τσοτύλιο, Κύθηρα, Σπήλαια Κρήτης,
            Palaeoloxodon antiquus italicus : Μεγαλόπολη, Λάρισα, Εκβολές Πηνειού, Βαθύλακκος.
·          Ευρήματα Νάνων Ελεφάντων από τον Ελλαδικό χώρο : Χαρκαδιό Τήλου (Palaeoloxodon antiquus falconeriPalaeoloxodon antiquus mnaidriensis), Λαδικό Ρόδου (Palaeoloxodon antiquus mnaidriensis – υπολείμματα), Kρήτη (Elephas falconeri), Νάξος (Palaeoloxodon antiquus melitensis), Δήλος (Palaeoloxodonantiquus mnaidriensis), Υπολείμματα νάνων ελεφάντων αναφέρονται, χωρίς να καθορίζεται το είδος τους, στα νησιά των Κυθήρων , της Μήλου και της Σέριφου.    
·          Τα πλειστοκαινικά θηλαστικά των διαφόρων νησιών τα ανακαλύπτουμε συνήθως σε ιζήματα σπηλαίων ή καρστικών  εγκοίλων ή χασμάτων. Η πανίδα αυτή είναι δυνατό να διακριθεί σε δύο κύριες κατηγορίες: εκείνη που μοιάζει με την πανίδα της ηπειρωτικής χέρσου και είναι εύκολο να συσχετισθεί η μεταξύ τους ηλικία, και η πανίδα μη εξισορροπημένη, κυρίως ενδημική.
Οι κυριότεροι τρόποι μετανάστευσης των θηλαστικών αυτών είναι :
§  Με διάδρομο που συντελεί στη διάδοση και εναλλαγή της πανίδας από τη μία περιοχή στην άλλη
§  Επικοινωνία μέσω ενός τέτοιου διαδρόμου που να προκαλεί το φιλτράρισμα της πανίδας κι’ έτσι άλλα ζώα να καταφέρνουν να μεταναστεύουν, ενώ άλλα να αδυνατούν.
§   Τυχαία οδός μετανάστευσης που είναι προσιτή σε ορισμένα ζώα, ενώ σε άλλα είναι αδύνατη.
§  Η αμφίδρομη οδός, ένας δρόμος που εύκολα τον διασχίζουν ορισμένα θηλαστικά και προς τις δύο διευθύνσεις, αλλά αποτελεί αδιαπέραστο εμπόδιο για άλλα θηλαστικά. 
·          Τα δεινοθήρια έζησαν στην Ευρώπη και την Ασία από το Κ. Μειόκαινο ως το Α. Πλειόκαινο. Είχαν ύψος περίπου 3,60 μ. κρανίο χαμηλό και μήκος κρανίου 1,20 μ. σώμα κοντόχοντρο και μεγάλη προβοσκίδα που ξεκινούσε από το επάνω μέρος της κεφαλής, και δύο ισχυρούς χαυλιόδοντες στην κάτω σιαγόνα και κυρτούς προς τα κάτω.
·          Οι Μαστόδοντες ανήκουν στα μεγαλύτερα ζώα ξηράς του Νεογενούς (23 – 2 εκ. χρόνια από σήμερα). Οι πρωτόγονες μορφές δεν φέρουν χαυλιόδοντες μόνο στην Άνω γνάθο, αλλά και στην κάτω. Στις περισσότερες εξελικτικές γραμμές ατροφούν οι χαυλιόδοντες της κάτω γνάθου και μικραίνει η επιμήκης σιαγόνα. Επίσης οι ελέφαντες της εποχής των παγετώνων, δηλαδή τα Μαμούθ, είναι όπως οι σύγχρονοι ελέφαντες επειδή θεωρείται ότι προέρχονται από τα Μαστόδοντα. Άλλη εξελικτική γραμμή, όχι μόνο διατηρεί τους κάτω χαυλιόδοντες, αλλά διευρύνεται και η οστεώδης σιαγόνα σχήματος φτυαριού.
            Μια εξαιρετική εξελικτική γραμμή, δίνουν τα ευρήματα της Χίου με το είδος Choerolophodon chioticus να αποτελεί απόδειξη. Στο είδος αυτό, οι κατώτεροι χαυλιόδοντες έχουν υποχωρήσει και η επιμήκης οστεώδης σιαγόνα έχει διατηρηθεί. Οι επάνω χαυλιόδοντες έχουν καμφθεί προς τα πάνω και δεν φέρουν, όπως οι πρωτόγονες μορφές, λωρίδα αδαμαντίνης. Ο γενικός οδοντικός τύπος είναι : 1-0i, 0c, 0-3pm, 3m
                                         1-0i, 0c, 0-2pm, 3m
To Anancus Arvernesi είναι μαστόδοντο με σχεδόν ευθείς χαυλιόδοντες. Έχει βρεθεί στην Κω, Πύλο, Θήβα, Σπάρτη, Ρόδο.
·          Τα δόντια των ελεφάντων αναπτύσσονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και τα νέα δόντια φυτρώνουν πίσω από τα παλιά. Γι’ αυτό μιλάμε για οριζόντια αλλαγή των δοντιών σε αντίθεση προς την κατακόρυφη αλλαγή που συνηθίζεται σε άλλα ζώα. Ανάλογη είναι και η τοποθέτηση των τραπεζιτών στη γνάθο. Οι τραπεζίτες, ιδίως οι μεγαλύτεροι, δεν εκφύονται οριζόντια με τα ελάσματα τους κατακόρυφα προς το επίπεδο της γνάθου, αλλά με τέτοιο τρόπο , ώστε τα ελάσματα να βυθίζονται με ελαφρά κλίση προς το μπροστά μέρος της γνάθου. Έτσι, όταν εμφανίζεται ένας νέος τραπεζίτης φανερώνεται πρώτα το μπροστινό τμήμα του.
            Τα δόντια στα σύγχρονα προβοσκιδωτά αποτελούνται από ελάσματα, παράλληλα το ένα με το άλλο. Βγαίνουν από πίσω προς τα εμπρός. Ένας Ελέφαντας εμφανίζει στην διάρκεια της ζωής του 6 δόντια (3 γομφίους και 3 προγομφίους) σε κάθε ήμισυ γνάθου. Χρησιμοποιούνται μόνο τα 2 δόντια. Αν τα δόντια του προβοσκιδωτού έχουν ελάσματα η ηλικία του είναι τεταρτογενές.
·          Από το Μοιριθήριο στον Ελέφαντα μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις ακόλουθες τάσεις : τη μεγέθυνση και επιμήκυνση των γομφίων, την αύξησητου αριθμού των σειρών υβωμάτων και την ανάπτυξη τους για κάθε σειρά σε πραγματικά ελάσματα. Ακόμα στο τελευταίο στάδιο της εξέλιξης, αποτελεί γεγονός ότι οι κορώνες των γομφίων γίνονται υψηλότερες. Το ότι όλα αυτά είναι μόνο τάσεις και όχι γενικά κανόνες για όλα τα είδη, φαίνεται από το γεγονός ότι το Δεινοθήριο είναι ένα γένος που αντιπροσωπεύονταν από το Μειόκαινο μέχρι και το Πλειστόκαινο. Έζησε δηλαδή σε εποχές που τα προβοσκιδωτά υπήρχαν ήδη και είχαν αποκτήσει πολλά ελάσματα στους γομφίους τους. Τα Δεινοθήρια όμως έχουν πολύ δυνατούς γομφίους με δύο μόνο οξύληκτα υπερυψωμένα ελάσματα. Εξαίρεση στη τάση μεγέθυνσης μπορούμε να παρατηρήσουμε στους γομφίους του Stegodon timorensis και των διαφόρων ειδών των νάνων ελεφάντων της Κρήτης, Τήλου, Μάλτας, Κύπρου κ.α. που οι γομφίοι τους είναι πράγματι πολύ μικροί.
·          Στην εξέλιξη των προβοσκιδωτών η αύξηση του αριθμού των υβωμάτων των γομφίων παίζει σημαντικό ρόλο. Στους μαστόδοντες έχουμε γομφίους με τρεις σειρές υβωμάτων, τα οποία γίνονται πολύ περισσότερα στους ελέφαντες. Τη μόνη εξαίρεση σ’ αυτή την εξέλιξη αποτελεί το Δεινοθήριο , του οποίου τα δόντια παραμένουν με δύο σειρές κοφτερών υβωμάτων και φαίνεται ότι ήταν κατάλληλα για τη μάσηση της τροφής που έβρισκε στα δάση.
·          Οι Ελέφαντες εξαφανίστηκαν από την Ευρώπη πριν από 3,500 – 4000 χρόνια(Τήλος). Οι Ελέφαντες που ζουν σήμερα σε περιορισμένες εκτάσεις της τροπικής Αφρικής και της Ασίας και περιφέρονται σε θαμνώδεις περιοχές και σε ανοιχτά δάση. Έχουμε τον Αφρικάνικο Ελέφαντα και τον Ινδικό, Loxodonta africanaκαι Elephas maximus αντίστοιχα. Εκτός από το γιγαντιαίο μέγεθος τους, οι ελέφαντες έχουν σαν χαρακτηριστικό την προβοσκίδα και τους χαυλιόδοντες. Οι σημερινοί ελέφαντες δεν έχουν άλλους κοπτήρες, αλλά ούτε και κυνόδοντες.
·          Ο Αφρικάνικος Ελέφαντας έχει πολύ μεγαλύτερα αυτιά από το Ινδικό, χαρακτηρίζεται από κοίλη ράχη και παρουσία χαυλιοδόντων και στα αρσενικά και στα θηλυκά άτομα. Ζει στην Ανατολική και Βόρεια Αφρική. Η Σπονδυλική στήλη του Αφρικάνικου Ελέφαντα μοιάζει με κρεμαστή γέφυρα.
            Αντίθετα ο Ινδικός ελέφαντας είναι μικρότερος από τον Αφρικάνικο, έχει ογκώδη ράχη, μικρά αυτιά και οι χαυλιόδοντες αναπτύσσονται μόνο στα αρσενικά άτομα. Η σπονδυλική στήλη του Ινδικού ελέφαντα μοιάζει με αψιδωτή γέφυρα. Τον συναντάμε κυρίως στην Ινδία , στο Βιετνάμ, ΝΑ Σουμάτρα.                 


CARCHARODON MEGALODON

O μεγαλύτερος καρχαρίας που έζησε ποτέ στη Γη ανήκει στο είδος Carcharodon megalodon. Θεωρείται το μεγαλύτερο σαρκοφάγο ψάρι που έζησε ποτέ στους ωκεανούς. Το μήκος του έφτανε τα 25 μέτρα. Τριπλάσιος δηλαδή σε μήκος από έναν λευκό καρχαρία και δεκατέσσερις φορές μεγαλύτερος από τον άνθρωπο. Οι παλαιοντολόγοι πιστεύουν πως έζησε το Μειόκαινο πριν από 16 εκ. χρόνια και εξαφανίστηκε πριν από 5 εκ. χρόνια. Οι περισσότερες γνώσεις που έχουν οι ειδικοί για το είδος είναι θεωρητικές. Το χρονικό διάστημα από την εξαφάνιση του είναι μεγάλο. Έτσι ο σκελετός του προϊστορικού αυτού ζώου που αποτελούνταν από χόνδρους (αποσυντίθονται εύκολα δεν διατηρήθηκε. Μοναδικά πειστήρια της ύπαρξης του είναι τεράστια απολιθωμένα δόντια του, πού μερικές φορές ξεπερνούν τα 20 εκατοστά. Δόντια του magalodon βρίσκονται σ’ ολόκληρο τον κόσμο εντός Μειοκαινικών σχηματισμών. Είχε παγκόσμια εξάπλωση , ενώ τρέφονταν κυρίως με φάλαινες (σφυροκέφαλοι, φυσητήρες). Οι φάλαινες ήταν η πιο άφθονη πηγή πρωτεΐνης για το Μegalodon. Τα κοιτάσματα απολιθωμένων καρχαριόδοντων συνδέονται άμεσα με κόκαλα εκατομμυρίων φαλαινών. Κατά τη διάρκεια του Μειοκαίνου η παγκόσμια στάθμη των ωκεανών μεταβλήθηκε αρκετές φορές διαβρώνοντας έτσι τα απολιθωματοφόρα στρώματα. Τα καρχαριόδοντα όμως εμφανίζουν εξαιρετική ανθεκτικότητα γι’ αυτό και διατηρήθηκαν παρά τα εκατομμύρια χρόνια που πέρασαν. Κάθε φορά που διαβρώνονταν το γεωλογικό στρώμα που τα φιλοξενούσε, αυτά έβρισκαν μια καινούρια θέση σε νεώτερο ιζηματογενές στρώμα χωρίς να υποστούν καμιά φθορά. Οι βιολόγοι θεωρούν πως ο γιγαντισμός του Megalodon , το οδήγησε τελικά σε εξελικτικό αδιέξοδο. Μια άλλη πιθανή αιτία της εξαφάνισης του , είναι ότι δεν μπορούσε πια να εξασφαλίσει τις τεράστιες ποσότητες τροφής που απαιτούνταν για την επιβίωση του.            

ΠΙΚΕΡΜΙΚΗ ΠΑΝΙΔΑ

Το Πικέρμι βρίσκεται στις υπώρειες της Πεντέλης. Η Πικερμική πανίδα χρονικά τοποθετείται στο ανώτερο Μειόκαινο και πιο συγκεκριμένα στο Τουρώλειο. Η Αττική την συγκεκριμένη περίοδο από τα είδη των απολιθωμάτων όπου έχουμε στα χέρια μας από την εν λόγω περιοχή δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα. Ήταν διαμοιρασμένη σε νησίδες, διάσπαρτη από λίμνες και κατά ένα μέρος της είχε κατακλυστεί από την Θάλασσα. Έτσι βρίσκουμε απολιθώματα χερσαίας , λιμναίας και θαλάσσιας φάσης. Στην χαράδρα του Πικερμίου εύκολα διακρίνουμε εναλλαγές ερυθρών λατυποπαγών, κροκαλοπαγών, ερυθρών πηλών, μαργών. Τα ασβεστολιθικά χάσματα δεν έχουν ηλικία μεγαλύτερη από το Κ. Πλειστόκαινο, ενώ μέσα σε αυτά βρίσκουμε απολιθώματα όχι μεγαλύτερης ηλικίας από το Κ. Μειόκαινο. Μέσα στους ερυθρούς πηλούς του Πικερμίου βρέθηκε μια πλουσιότατη πανίδα που αποτελείται από θηλαστικά, πτηνά, ερπετά κ.α. Από την μελέτη των συγκεκριμένων απολιθωμάτων εξήχθη το συμπέρασμα ότι η Αττική αποτελούνταν από μεγάλες πεδιάδες με θάμνους και χόρτο για την τροφή των κοπαδιών, καθώς θα πρέπει να υπήρχαν και πυκνά δάση όπου ζούσαν πίθηκοι , καμηλοπαρδάλεις, μαστόδοντα, σαρκοφάγα,. Περιοχές στην Ελλάδα με Πικερμική πανίδα έχουμε  στην Εύβοια(Αλμυροπόταμο), Κοιλάδα Αξιού, Θεσσαλία, Σάμος, Κω. Η περιοχή του Πικερμίου έχει την ίδια πανίδα με την Αφρική. Βλέπουμε :
¨                            ΑΙΛΟΥΡΟΕΙΔΗ π.χ. γένη που μοιάζουν με λιοντάρια με πεπλατυσμένους κυνόδοντες (μαχαιρόδοντα – μεταίλουροι)
¨                            ΥΑΙΝΕΣ έζησαν στο Μειόκαινο, απολιθώματα – βιοδηλωτικά ίχνη όπως κοπρόλιθοι.
¨                            ΥΑΙΝΙΤΕΣ ικτυφίρια με ποικιλία μεγεθών. Τα φυτοφάγα χωρίζονται σε Περισσοδάχτυλα και Αρτιοδάχτυλα.
¨                            ΠΕΡΙΣΣΟΔΑΧΤΥΛΑ : Άλογα, Τριδάχτυλα, Ρινόκεροι, Χαλικοθήρια.
¨                            ΑΡΤΙΟΔΑΧΤΥΛΑ :Ελάφια, (Pliocervus pentelicus), Χοίροι, Καμηλοπαρδάλεις με κοντό λαιμό κ.λ.π. Από τα αρτιοδάχτυλα δεν βλέπουμε Hippopotamidae και Camelidae στο Πικέρμι. Επίσης δεν βλέπουμε  Άλογα και Ελέφαντες.
¨                            ΠΡΟΒΟΣΚΙΔΩΤΑ : Γένος Δεινοθήριο με χαυλιόδοντες στην κάτω γνάθο στραμμένες προς τα κάτω. Ύψος 3 – 3,5 μ. Μαστόδοντα (θηλαστικά)
¨                            ΠΤΗΝΑ : Στρουθοκάμηλοι, Αγριόγαλοι
¨                            ΕΡΠΕΤΑ : Χελώνες με καβούκι πάνω από 2,5 μ.
¨                            ΒΟΟΕΙΔΗ :  Γαζέλες, Αντιλόπες
¨                            Ίπποι : Ιππάρια
¨                            ΜΙΚΚΡΟΘΗΛΑΣΤΙΚΑ : εντομοφάγα, λαγόμορφα, τρωκτικά, νυχτερίδες.

·         Στα γένη της Πικερμικής πανίδας ανήκουν : Mesopithecus pentelicusMastodonDeinotheriumRhinocerosCamelopardalisHipparionMacherodusSus,GazelaPliocervusTragocerusGrus pentelicusTestudo schafferiChalicotheriumAceratherium.
             Πικερμική πανίδα έχει βρεθεί : Κρήτη, Εύβοια, Σάμο, Χίο, Βαθύλακκο Θεσ/κης, Ψαρά, Τανάγρα, Θεσσαλία.
·             Στοιχεία Πικερμικής πανίδας έχουμε από την Κίνα ως την Ιαπωνία και την Αυστρία. Δεν υπάρχουν στα ασβεστολιθικά χάσματα απολιθώματα ηλικίας μεγαλύτερης του Κ. Μειοκαίνου στην Ελλάδα.
               Ερμιόνη – Μειοκαινικά απολιθώματα
·             Ηλικία απολιθωμάτων Πικερμίου : Α. Μειόκαινο (Τουρόλιο ή Πικέρμιο) – θαλάσσιο Μεσσήνιο, 5,5 – εκ. χρόνια.
·             Για τη περιοχή του Πικερμίου δεν έχουμε απόλυτη χρονολόγηση. Η απολιθωματοφόρα θέση βρέθηκε το 1835 από Βαυαρό στρατιώτη.
·             Η απολιθωματοφόρα θέση του Πικερμίου αποτελεί μία θανατοκοινωνία.
·             Η νοτιότερη θέση με Πικερμικά απολιθώματα στην Ελλάδα είναι η Αργολίδα.
·             Πικερμικά στην Εύβοια έχουν βρεθεί στις θέσεις Κερασιά, Ροβιές, Αγ. Άννα, Προκόπι, Αχλάδι, Αλμυροπόταμος.


ΠΑΝΙΔΑ ΒΡΑΩΝΑΣ

·             Η πανίδα της Βραώνας έχει ηλικία 10 – 24 χιλιάδες χρόνια(Α Πλειστόκαινο).
·             Στην Βραώνα έχουν βρεθεί πάνθηρες, λιοντάρια, λύκοι, βίσωνες, αλεπούδες, ελάφια, λίγκες, αρκούδες, καθώς και πτηνά τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα στον Ελλαδικό χώρο

ΠΑΝΙΔΑ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ

·             Στη λεκάνη της Μεγαλόπολης βρίσκουμε Προβοσκιδωτά, Ρινόκερους, Ιπποπόταμους, Μαμούθ και Άλογα Πλειστοκαινικής ηλικίας.

ΠΑΝΙΔΑ ΑΤΤΙΚΟΥ ΑΛΣΟΥΣ

·             Στο Αττικό Άλσος βρίσκουμε : πίθηκους, ρινόκερους, μαχαιρόδοντες, άλογα, ελάφια.
·             Στο Αττικό Άλσος συναντάμε χάσματα με πλειστοκαινικό ίζημα μέσα σε κρητιδικούς ασβεστόλιθους. Αποτελεί Πλειστοκαινική απολιθωματοφόρα θέση.
http://geoperivallon.webs.com/paleontology

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου